Một nhà trung cư cao 13 tầng nuôi hàng nghìn con lợn ở miền nam Trung Quốc được coi là mô hình chăn nuôi an toàn trước các dịch bệnh đang hoành hành.
Trong một tòa nhà giống chung cư cỡ nhỏ cao 13 tầng ở miền nam Trung Quốc, hơn 10.000 con lợn được nuôi nhốt trong điều kiện an ninh chặt chẽ. Chỉ những người có thẩm quyền mới được phép ra vào, camera an ninh được lắp đặt tại “khách sạn”, cùng với phòng thú y, thiết bị kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ, máy cung cấp thức ăn tự động.
Mô hình nuôi lợn kiểu xa xỉ này là cách tiếp cận an toàn sinh học hiện đại, trong đó lợn, loại thịt chính ở Trung Quốc, được bảo vệ khỏi các loại virus, bao gồm dịch tả lợn châu Phi đã xóa sổ một nửa đàn lợn quốc gia hai năm trước khi Covid-19 bùng phát.
Được gọi là “khách sạn lợn”, những trang trại thẳng đứng khổng lồ này đang được nhiều công ty xây dựng, bao gồm công ty thực phẩm Myuan và New Hope, áp dụng các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt từng được những nhà chăn nuôi lớn trên thế giới sử dụng để ngăn chặn dịch bùng phát.
Trung Quốc đang sao chép mô hình tốt nhất của châu Âu và Mỹ để thu hẹp khoảng cách an toàn sinh học, theo Rupert Claxton, giám đốc công ty tư vấn về thịt Gira có trụ sở tại Anh, người đã tư vấn cho nhiều nông dân và doanh nghiệp suốt 20 năm qua.
“Trong 20 năm, Trung Quốc đã làm được điều mà người Mỹ phải mất 100 năm mới làm được”, ông nói.
Dịch tả lợn châu Phi khiến lợn chết hàng loạt bùng phát dữ dội ở Trung Quốc năm 2018. Trong một năm, khoảng một nửa trong số đàn lợn hơn 400 triệu con ở Trung Quốc bị xóa sổ, nhiều hơn tổng đàn lợn của Mỹ và Brazil cộng lại, khiến giá cả và lượng thịt lợn nhập khẩu tăng vọt.
An ninh lương thực trở thành ưu tiên hàng đầu, và khi giá thịt lơn tăng lên mức cao nhất trong 8 năm, chính phủ Trung Quốc phải mở kho dự trữ thịt đông lạnh khẩn cấp để hạ giá. Các chính sách nông nghiệp mới được ban hành nhằm đẩy nhanh chuyển dịch chăn nuôi trang trại truyền thống sang chăn nuôi công nghiệp quy mô lớn.
Tới nay, đà phục hồi đàn lợn của Trung Quốc đang nhanh hơn dự đoán, khi các siêu trang trại không ngừng tăng công suất chăn nuôi. Giá thịt lợn hơi giảm tới mức chạm ngưỡng cảnh báo mới của chính phủ, buộc nhà chức trách phải mua thịt lợn vào kho dự trữ để đẩy giá thị trường lên.
Tuy nhiên, mối đe dọa từ virus tả lợn châu Phi vẫn tồn tại, với 11 cụm dịch bùng phát trong 6 tháng đầu năm 2021 khiến hơn 2.000 con lợn bị tiêu hủy, theo số liệu của Bộ Nông nghiệp Trung Quốc hồi tháng 7. Bộ Nông nghiệp cho hay sự xuất hiện của các chủng virus mới gây triệu chứng nhẹ hơn, ủ bệnh lâu hơn, đang làm phức tạp các nỗ lực phát hiện và ứng phó dịch.
Tại các nước phát triển như Mỹ, Đan Mạch và Hà Lan, những quốc gia có tiêu chuẩn an toàn sinh học tốt nhất thế giới và chưa từng ghi nhận đợt bùng phát dịch tả lợn châu Phi nào gần đây, một số ít công ty lớn thống trị ngành chăn nuôi lợn.
Ngày nay, các khu phức hợp lớn chăn nuôi lợn là một trong số các trụ cột an ninh lương thực của Trung Quốc. Nhưng các khu phức hợp này không dựa vào nguồn lợn nái, thức ăn gia súc và lao động tay chân ở nông trại, bởi nguy cơ mang mầm bệnh cao.
Tính đến năm 2020, 57% sản lượng lợn của Trung Quốc đến từ những trang trại cung cấp hơn 500 con lợn mỗi năm. Trước khi dịch bùng phát, chỉ 1% lượng thịt lợn đến từ các nhà cung cấp lớn.
Tập đoàn New Hope gần đây hoàn thiện ba tòa nhà cao 5 tầng trên diện tích khoảng 140.000 m2 tại quận Bình Cốc ở phía đông Bắc Kinh. Cơ sở chăn nuôi lớn nhất khu vực Bắc Kinh này sẽ xuất chuồng 120.000 con lợn mỗi năm.
Theo Gong Jingli, giám sát nhà xưởng, cơ sở được trang bị robot theo dõi thân nhiệt động vật, màng lọc không khí, hệ thống cho ăn và khử trùng tự động, không cho phép người ngoài vào thăm vì lý do an toàn sinh học.
Quy mô lớn đồng nghĩa với nguy cơ lớn hơn, khi hàng nghìn con lợn được nuôi nhốt cùng một chỗ có thể lây bệnh truyền nhiễm nhanh chóng. Nhiều quy định nghiêm ngặt được đưa ra để giảm rủi ro. Nhân viên phải tắm rửa, tháo đồng hồ đeo tay, thay quần áo mỗi khi ra vào, giống như các nhà khoa học làm việc trong phòng thí nghiệm an toàn sinh học.
Tom Gillespie, bác sĩ thú y người Mỹ có hơn 40 năm kinh nghiệm, cho biết ông được yêu cầu tháo nhẫn cưới nhưng lại được phép đeo kính khi vào thăm một cơ sở chăn nuôi ở Trung Quốc. Yêu cầu này nhằm phòng tránh dịch tả lợn châu Phi và có thể được nới lỏng khi các nhà chăn nuôi thành thạo hơn trong kiểm soát an toàn sinh học.
Một số trang trại lớn còn xây ký túc xá cho công nhân để hạn chế tối đa người lao động tiếp xúc với bên ngoài, chiến lược mà Gillespie nhận định sẽ khó thực hiện ở những nước khác. Tới nay, các trang trại quy mô lớn ở Trung Quốc đã tránh được nhiều hạn chế mà đối tác ở nước ngoài buộc phải tuân thủ vì lo ngại về phúc lợi động vật và môi trường.
“Ở châu Âu và Mỹ, chúng tôi bị hạn chế quy mô trang trại lợn bởi người dân không muốn sống gần những cơ sở khổng lồ này”, Claxton nói. “Tại Trung Quốc, người ta muốn xây trang trại lớn bao nhiêu cũng được”.
Mở rộng không gian theo chiều dọc là lựa chọn phổ biến tại những quốc gia thiếu diện tích. Đô thị hóa nhanh chóng khiến diện tích đất nông nghiệp giảm sút, quy định môi trường khiến chăn nuôi thâm canh ngày càng khó khăn ở vùng đô thị.
Trang trại cao tầng có thể giảm 30% diện tích sử dụng đất nông nghiệp so với trang trại truyền thống với cùng quy mô đàn, vị trí xây dựng cũng linh hoạt bởi có thể được bố trí trên núi, theo Gong, giám sát của New Hope. Ông cho hay nước thải từ nhà máy ở Bình Cốc được xử lý và sử dụng để tưới vườn cây ăn trái, còn chất thải rắn làm phân bón.
Muyuan, công ty chăn nuôi lợn lớn nhất Trung Quốc, cho hay có sẵn quỹ đất cho 100 triệu con lợn. Jiangxi Zhengbang, công ty lớn thứ hai, cho hay đàn gia súc của mình cũng đạt quy mô tương tự.
Số trang trại chăn nuôi lợn quy mô lớn ở Trung Quốc gia tăng cũng phản ánh sự thay đổi trong chế độ ăn của người dân. Trong khi Bắc Kinh tập trung xóa đói giảm nghèo những thập kỷ qua, kinh tế phát triển nhanh và thu nhập tăng đồng nghĩa với việc 1,4 tỷ người Trung Quốc đang ăn nhiều thịt, trứng và các loại protein động vật khác hơn. Đây là động lực thúc đẩy chăn nuôi động vật thâm canh của nước này.
